Türkiye’deki Esnafın yıllardan beri beklediği prim gün sayısının 9000 den 7200 güne düşürülmesi geçtiğimiz haftalarda yine gündeme gelmiş ve Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan prim günü müjdesini vermişti. Işıkhan önü-müzdeki yıl esnafın prim gün sayısının 9000 den 7200 güne düşürülmesi yasasının geçeceğini açıklamıştı. Ancak bu durumun mevzuatta karışıklık yaratacağı iddia ediliyor.

Vatandaş Gazetesi olarak kafa karışıklığını gidermek ve  okuyucularımıza genel bir bilgi vermek için bir özet hazırladık.

Esnafın prim gününün düşürülmesi olması gereken ama yanında da bir çok maddede de gerekli düzenlemeleri yanında getiren bir kanunla mümkün olacak. Gerekli düzenlemelerin yapılması halinde de esnaf ve SSK’lılar arasındaki eşitsizlik büyük ölçüde giderilmiş olacak.

Esnafın SGK prim gününü 9000’den 7200’e indirilmesi kararı bu kararın BAĞ-KUR’a kayıt olanlara nasıl uygulanacağının belli olmadığı konuşuluyor. İlk defa BAĞ-KUR’a kayıt olanlar 1999 öncesi, 1999 sonrası ve 2008 sonrası olmak üzere üç kısımdan oluşuyor.  Bu kısımlardan hangisinin 7200’e dahil olacağı henüz belli değil. Hükümet tarafından bir çok kez BAĞ-KUR sigortalıların emeklilik gün sayılarının SSK’lılarla eşitleneceği ifadesi kullanıldı. Bundan anlaşılan emeklilikte prim gün sayısının SSK ve BAĞ-KUR’luların aynı olmasıdır. Pirim eşitlenmesi ise prim gün sayısının 7200 güne indirilmesinde kapsama sadece 1/5/2008 sonrası ilk defa sigortalı olan BAĞ-KUR’luların alınacağı anlamına gelmektedir. Halbuki emeklilik koşulları SSK’lılarda olduğu gibi BAĞ-KUR’luların da tabloda gösterildiği şekilde 3 tarih aralığında belirlenmektedir. Bu tarih aralıkları veya eşitleme – 8.9.1999 öncesi ilk defa sigortalı olan BAĞ-KUR’luları da kapsayacak şekilde o zaman bunlar için SSK’lılarda olduğu gibi emeklilikte kadın ve erkekten 5 bin ve 5975 güne kadar kademeli prim sayısı

– 9.9.1999 sonrası sigortalı olan BAĞ-KUR’luları kapsayacak ise SSK’da olduğu gibi yaş koşuluyla beraber kadında ve erkekte 7 bin gün veya 25 yıllık sigorta süresi ve en az 4.500 prim günü sayısı.

– 1.5.2008 sonrası ilk defa sigortalı olan BAĞ-KUR’luları kapsayacak biçimde 58 ve 60 yaş korunarak SSK’lılarda olduğu gibi kadın ve erkekte 7200 gün olarak uygulanacaktır.

Değişikliğin ilk defa ve sonrası 9.9.1999 ve sonrası sigortalı olanlar için SSK ile birebir eşitlenmek yerine bu tarihten sonra yaş koşulları korunarak kadın ve erkek sigortalılar için prim gün sayısının 7200 olarak uygulanacağı düşünülmektedir. Diğer bir ifadeyle 9.9.1999 sonrası sigortalı olan BAĞ-KUR’lular için kadın 58, erkek 60 yaş koşullarının yanı sıra kadın ve erkek sigortalıların gün sayısının 7200 gün olacağı ve bu koşulların 1.5.2008 sonrası sigortalılara da uygulanacağı düşünülüyor. Böylece 99 ve sonrası sigortalı olanlar tüm BAĞ-KUR’lular prim ayrımı yapılmaksınız 9000 den 7200 güne indirilecektir. Çözüm yolu olarak uzmanlar 7200 kararının bütün kısımlara yani 1999 öncesinden bu güne kadar BAĞ-KUR’a kayıtlı olan bütün esnafa uygulanması gerektiğini belirtiyorlar. Ayrıca esnafın yaş ve yıl şartını da yerine getirmesi gerekli.

Diğer bir kafaları karıştıran konu da yasada geçen küçük esnaf ibaresi. Küçük esnaf konusunda kamuoyunda şu sorular soruluyor;

1- Küçük esnaf 5 yıl ve daha erken emeklilik olanağı sadece prim zorluğu çeken küçük esnafa verilmesi düşünülüyor mu?

2- “Küçük esnaf” ifadesi nedir, kapsamı ne olacak ve hangi tarih itibariyle sigortalı olan esnafı kapsayacaktır?

3- Kimlerin küçük esnaf sayılacağı da netleşmesi gerekmektedir.

Yasalara göre küçük esnaf tanımı şu şekilde yapılmaktadır:

 1-Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar

2-Gelir vergisinden muaf olup esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanlar

3-Gezici olarak veya sabit bir işyeri olamadan çalışan küçük esnaflar

4-Evde üretip satanlar

5-Küçük tamir bakım ve hizmet işleri yapanlar

6-Köylerde yaşayan ve üretimden doğrudan satış yapanlar

Bunlar vergi dairelerinden “gelir vergisinden muaf esnaf belgesi” alabilmektedir. Hükümetin BAĞ-KUR prim günü sayısını 9 binden 7200 güne indireceği 1. Grup yani küçük esnaf kapsamında gelir vergisinden muaf olup esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanların gireceği düşünülmektedir.

Basit usulde vergilendirme devlet tarafından belirlenen kazanç miktarını aşmayan küçük, orta ölçekli işletmeler ve esnafların vergi yükümlülüğünü düzenleyen sistemdir. Basit usule tabi olan mükellefler şunlardır; bakkal, manav, market, terzi, kuaför, tamirci, marangoz, tesisatçı, ziraatçi, çay ocağı sanatkar, kantin ve taksi işletmesi.

Diğer taraftan 9.9.2025 tarihinde Cumhurbaşkanlığı kararıyla bazı mükellefler basit usul mükellefiyet kapsamından çıkarılmıştır. (Vezirköprü gibi ilçelerin de bu karara dahil olması küçük esnafın işinin daha da zorlaşa-cağı düşünülüyor.) Bu karar ile büyük-şehir belediyelerinde (nüfusu 30 bini geçmeyen ilçeler hariç) mükellefler basit usul yerine gerçek usulde vergilendirilecektir. Basit usulde olan esnaf kapsamı daraltılmıştır. Yasayla düzenlemenin yürürlük tarihi ve sonra-sında esnaf ve sanatkarlar siciline ka-yıtlı olanlar ile basit usulde gelir vergisi mükellefi olanların erken emeklilik hak-kından yararlanacağı anlaşılmaktadır.

Aslında yapılacak yasal düzenlemeyle sınırlama getirilmesi adil bir uygulama olmayacak, iş ve işlem yönünden birçok sıkıntı yaratabilir. Sigorta ve emeklilik mevzuatı karmaşık hale gelir. Yasal düzenleme Bağ-Kur kapsamında prim ödeyen tüm sigortalıları kapsaması daha adil olacağı gibi, kapsamın belirlenmesi yönünden yaşanabilecek sıkıntılar da giderilmiş olur. Gün sayısının düşürülmesi aylıklardaki adaletsizliği tek başına çözmez, yeni yasal düzenlemeler gerekir.

Sigortalıların aylık başlama oranlarının tablosu:

SSK Sigortalıları için %45×7200/%60=5400 gün

5400 gün/360=15×2=%30

BAĞKUR sigortalısı için %45 x 9000/ %60=6750 gün

6750/360=18.75 x 2= % 37,5

Mevcut durumda SSK ve BAĞKUR sigortalısının aylık belirleme oranı şu şekilde hesaplanmaktadır:  aylık bağlama oranı tespitinin 9 bin veya 7200 gün koşuluna endekslenmesi nedeniyle farklı oranlarda aylık bağlama işlemleri yapılmaktadır. BAĞ-KUR sigortalıları için yaşlılıkta aranan 9 bin gün prim sayısının 7200 güne indirilmesi halinde yaşlılık sigortası özel koşulları ile malüllük ve ölüm sigortasında aylıkların hesaplanmasına esas aylık bağlama oranlarını tespitindeki adaletsizlikler aynen BAĞ-KUR’lular için de geçerli olacaktır. Bu durumun kaldırılması için aylık bağla-ma oranlarının 5510. sayılı kanunun 27, 29, ve 30. maddelerinde de düzenleme gerekmektedir. Kamuoyunun beklentisi, gelecek sene mecliste görüşülecek olan emeklilik yasasında prim günü düşürülürken bütün kesimlerin sorunlarının ve haksızlıkların giderilmesi, esnaf ve işçi kesimi arasındaki eşitsizliklerin giderilmesi olarak belirtiliyor.