Son Dakika
Haciz aşamasında borçlunun tüm malvarlığını haczetmek kanuna aykırıdır. İcra İflas Kanunu ve diğer özel kanunlar bu duruma bazı sınırlamalar getirmişlerdir. Bu nedenle haciz aşamasında borçlunun tüm mal ve haklarının haczi caiz değildir. Özellikle ev ve iş yerlerine yapılan hacizlerde nelerin haczedilip nelerin haczedilemeyeceği ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Eve yapılan hacizlerde borçlunun ve ailesinin yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli olan alet ve edevatlar haczedilemez. Yalnız bunların uygun nitelikte borçlunun haline münasip olması gerekmektedir. Evde çok değerli pırlantalar, altın veya kıymetli evrak varsa bunlar haczedilir. Bu değerli eşyaların dışında kalan, ailenin yaşamı için gerekli olan buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, mutfak malzemesi haczedilemez. Ayrıca evde bulunması zorunlu olan eşyalar gerekenden fazla miktarda veya gerekenden fazla lüks ise bunlar haczedilir. İİK. nun 82/12. maddesi gereğince, borçlunun haline münasip evi de haczedilemez. Bir meskenin borçlunun haline uygun olup olmadığı borçlunun haciz anındaki sosyal durumuna ve borçlu ile ailesinin ihtiyaçlarına göre belirlenir. Buradaki “aile” terimi, geniş anlamda olup, borçlu ile birlikte aynı çatı altında yaşayan, bakmakla yükümlü olduğu kişileri kapsar. Borçlunun sözü edilenlerle birlikte barınması için zorunlu olan haline münasip meskeni temin etmesi için gerekli bedel bilirkişilere tespit ettirildikten sonra, haczedilen yerin kıymeti bundan fazla ise satılmasına karar verilir ve satış bedelinden yukarıda nitelikleri belirlenen mesken için gerekli olan miktar borçluya bırakılıp, kalanı alacaklıya ödenir.
Belirtmiş olduğumuz durumların dışında, borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları haczedilemez(İİK md. 82/5). Kanunun da belirttiği üzere burada seçim hakkı borçluya aittir. Gene aynı şekilde borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacakları ve borçlu çiftçi ise gelecek mahsül için lazım olan tohumluğu haczedilemez(İİk md. 82/6).
Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ve nakil vasıtaları ve diğer eklenti ve ziraat aletleri; değilse, sanat ve mesleki için lüzumlu olan alet ve edevat ve kitapları ve arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük nakliye erbabının geçimlerini temin eden nakil vasıtaları haczedilemez(İİK md. 82/4). Meslek için lazım olan alet ve edevatın haczedilmemesi için borçlunun haciz anında bu mesleği fiilen icra etmekte olması gerekmektedir. Yargıtay borçlunun yaptığı işte emeğinin ön planda olması şartıyla meslek faaliyetini kabul etmiştir. İcra edilen iş, emek ağırlıklı değil de sermaye ağırlıklı yapılıyorsa yargıtay burada mesleğin varlığını kabul etmemiştir. Bu durumda sermayeye dayalı iş yerlerinde olan eşyalar da haczedilebilir niteliktedir. Bunu yargıtayın kararları ile ve kanunla bağlantılı olarak birkaç örnekle açıklayabiliriz.
Kanun (m. 82/4) mesleğe misal olarak arabacı, kayıkçı ve hamal gibi küçük nakliye erbabını saymış ve bunların geçinmelerini temin eden nakil vasıtalarının haczedilemeyeceğini hükme bağlamıştır. Bunun gibi elbise ve gömlek temizleyicisinin kurutma makinesinin, arzuhalcinin yazı makinesinin çimento ve mermer imal eden kimsenin bu iş için kullandığı makinesinin ve pazar yerlerini takip eden seyyar satıcının beygirinin haczedilemeyeceğine karar verilmiştir.
Buna mukabil, kahvecinin kahvedeki eşyası , otel eşyası ve fabrikadaki eşyaların haczi kabul görmüştür. Zira bu hallerde sermaye unsuru birinci plânda gelmektedir. Bu durumlarda net bir ayrım olmamakla beraber yargıtayın vermiş olduğu bazı kararlar da doktrin tarafından eleştirilmektedir.
Mesleği çiftçilik olan borçlunun ise geçimini sağlayabilmesi için tarım arazisi ve bu araziyi işletirken yararlandığı tarım aletleri ve traktörü haczedilemez. Yargıtay burada da uygunluk faktörünü devreye sokmuştur. İcra memuru borçlunun geçimini sağlayabilmesi için makul olan arazisi veya arazideki işlerini yapabileceği haline münasip bir traktörü haczetmeyecektir. Arazisi oldukça büyükse traktörü oldukça lüks ise gene burada haciz işlemi uygulanır.
Yukarıda anlatılanlar kanun tarafından kesin olarak haczi kabul edilmeyen mal ve haklardır. İcra memuru bu duruma aykırı hareket edipte haczetmemesi gereken bir eşyayı, mal veya hakkı haczederse bu işlemden itibaren 7 gün içerisinde şikâyet yolu ile İcra Mahkemesi’ne başvurulması gerekir. Yetkili olan mahkeme haciz işlemini yapan İcra Dairesi’nin bağlı olduğu İcra Mahkemesi’dir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER KÖŞE YAZILARI
14 Aralık 2024 Köşe Yazıları
11 Aralık 2024 Köşe Yazıları
07 Aralık 2024 Köşe Yazıları
04 Aralık 2024 Köşe Yazıları